سمندر

«سمندر» نوشته مصطفی جمشیدی (۱۳۴۰)، نویسنده معاصر ایرانی و از جمله آثار ادبی دفاع مقدس است. در بریده‌ای از کتاب می‌خوانیم: «وجود آن پل، باعث می‌شد به همه چیز فکر کنیم. هم من، هم فرزین. ما هر دو داوطلب بودیم. ما را فرستادند نگهبانی. از ستاد با هم رفیق شدیم. من بیست و یک سال، فرزین بیست سال سن داشت. کمی عقب‌تر از شهر (الف) بودیم. فاصله با اولین سکنه پانزده‌کیلومتری می‌شد. آن شط و شریعه همه چیز را متولد می‌کرد و جنگ می‌خواست همه چی را از بین ببرد. گاومیش‌ها رفیقان همیشه بودند. دور پل جمع می‌شدند اما هرگز زیر سایه‌ای که پل درست می‌کرد نمی‌رفتند. مثل آدمی که از گرما فرار کرده بود تا زیر دماغشان می‌رفتند داخل آب. گاه حتی من و فرزین هوس می‌کردیم در همان آب و گل شنا کنیم. پل را مهندس ستودگان ساخته بود. خودش در بمباران جاده اهواز ـ خرمشهر شهید شده بود. مهندس تازه فارغ‌التحصیل شده در عرض دو ماه پل را با حضور نیروهای داوطلب می‌سازد. یک گروه از نیروهای تدارکات مهندسی هم پشتیبانی‌شان را می‌کنند. همین مزلقانی از نیروهای داوطلب بود که بعدها خدمت در اینجا را انتخاب کرد و شد استخدام ارتش در همین منطقه. یک بار هم خانواده مهندس ستودگان آمدند اینجا و نیروی مقاومت عکس او را در این طرف و آن‌طرف پل نصب کرد. اگر این جاده و پل نبود معلوم نبود نیروهای دشمن تا کجا پیشروی کرده بودند. جاده را بعد پل دو ماهه ساختند. قبل از آن مردم با کرجی و طناب رفت و آمد می‌کردند و اگر باری داشتند برای مزرعه خودشان بار را با همین گاومیش‌ها می‌بردند آن‌طرف آب. دلم می‌خواست مزلقانی با من حدیث دل بکند. یک شب فکر کردیم مزلقانی را گشتی‌های دشمن اسیر کرده‌اند. همان شب دوست داشتم وقتی سروکله‌اش پیدا شد می‌آمد و می‌نشست کنار آتشگاه ما و با من حکایت‌ها می‌گفت مثل کاری که اصفهانی کرده بود.»