داود فتحعلیبیگی (۱۳۲۹) و رجبعلی معینیان (۱۳۲۰)، در دهمین بخش از کتاب «دفتر تعزیه»، به چهار شبیهخانی پرداختهاند. این کتاب شامل چهار شبیهنامه است با عناوین جام بلا، روحالارواح، حوض کوثر و پادشاه هرات.
هنر شبیهخوانی از بدو پیدایش و شکلگیری دچار تحولات زیادی شده تا به تکامل رسیده است. تحولات در قلمرو شبیهخوانی هم از جنبه ادبی صورت گرفته، هم از نظر موسیقیایی، به ویژه مضمون و داستان و بالاخره ساختارهای اجرا. گسترهی تخیل در قلمرو شبیهخوانی به قدری زیاد بوده که از مرزهای زندگی مادی عبور کرده و بعضاً وارد قلمرو ارواح یا ذرات قبل از خلقت انسان شده است.
تعزیه عالم ذر تنها مجلسی است که شخصیتهای آن را ذرات موجودات تشکیل میدهند. به عبارت دیگر تعزیهسرا با توجه به مفهوم آیه (اَلَستُ به ربکّم، قالو بَلا، آیا من خدای شما نیستم گفتند، بلی) ذرات برخی از شخصیتهای مقدس مانند، پیامبر اکرم (ص) و حضرت علی (ع) و امام حسن (ع) و امام حسین (ع) و... به اضافه ذره دشمنان آنها، مانند شمر و ابن ملجم و... را (قبل از خلقت) به صحنه آورده تا ضمن بازگو کردن فلسفهی خلقت، بحث جبر و اختیار را نیز به میان کشد.
دو مجلس دیگر در این مجموعه گرد آوردی شدهاند که شخصیتهای آنها نیز از جنس ملک و ارواح طیبه هستند یکی مجلس حوض کوثر و دیگری مجلس روحالارواح. در این دو مجلس نیز تعزیهسرایان عنان تخیل را رها کردهاند تا به بهشت برود و احوالات ارواح مقدس پیامبر اسلام (ص) و حضرت علی (ع) و امام حسن (ع) و حضرت فاطمه (س) را قبل از رسیدن ارواح شهدای کربلا به بهشت به معرض و نمایش درآوردند.