«شمس و قمر: نمایشنامه آفتاب و مهتاب»، نمایشنامه‌ای عربی نوشته توفیق حکیم (۱۹۰۲-۱۹۸۷) نویسنده و نمایشنامه‌نویس سرشناس مصری است. نمایشنامه حاضر، اثری آموزشی است. از آثار آموزشی در ادبیات و هنر می‌توان «کلیله و دمنه»، قصه‌های لافونتن، نمایشنامه‌های «برشت» و دیگر آثاری از این دست را نام برد.
هدف این نمایشنامه توجیه رفتارهای فردی یا اجتماعی است، گاهی نیز مقاصد خویش را پنهان نمی‌دارد و از عباراتی استفاده می‌کند که به روح و روان متصل می‌شود و در اذهان رسوخ می‌کند؛ گاهی هم از امثال و حکم به شکلی زنده و رودررو استفاده می‌نماید و برخلاف دیگر هنرها که چهره و مقاصد خود را پنهان می‌دارند، از شما دعوت می‌کند تا پرده‌های راز را کنار بزنی و به تو می‌گوید: «می‌خواهم به تو پندی بیاموزم، پس گوش دار.»
در مقابل این صراحت، ما نیز با جان و دل به آن گوش می‌دهیم و این‌چنین است که ما همچنان به امثال و حکم «کلیله و دمنه» و موعظه‌ها و اندرزهای «فونتن» و نمایشنامه آموزشی «بادن» گوش جان می‌سپاریم، بی‌آنکه از شنیدن آنها خسته و ملول شویم. دیگر اینکه ذات پند و اندرز هنر است. به شرطی که آن را به زیباترین شکل ممکن عرضه کنیم.
هر آنچه که در این نمایشنامه آمده، مضمونی است که شکل پرداخت آن بر روح و روان آدمی سنگینی نمی‌کند؛ و اگر تحقق یابد ـ هر چند بسیار اندک ـ به هدف و مقصود خود رسیده است.
این نمایشنامه در سه پرده نگاشته شده است و عمده اتفاقات آن در تالار بزرگ سلطان رخ می‌دهد. این نمایشنامه به مناسبت برگزاری سی و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر ترجمه و منتشر شده است.
