ماه و آتش

«ماه و آتش» نوشته چه‌زاره پاوه‌زه (۱۹۵۰-۱۹۰۸) رمان‌نویس، شاعر و منتقد ادبی ایتالیایی است. این کتاب آخرین رمان و به گفته برخی منتقدان بهترین رمان این نویسنده است. عنوان رمان اشاره به مناسکِ آیینیِ باروریِ زمین دارد که در شمال ایتالیا برگزار می‌شود: آیینی مخصوصِ شب‌های ماهِ کامل که در آن بازمانده‌ کشتزارها را بر تپه‌ها و در میان تاکستان‌ها آتش می‌زنند و باور دارند که این آتش در شبِ ماهِ کامل به بیدار شدنِ زمین و حاصلخیزیِ آن و افزایش محصول کمک می‌کند. راوی داستان پس از جنگ جهانی دوم، کالیفرنیا را به قصد سرزمین مادری‌اش، ایتالیا، ترک می‌کند و به سراغ روستای دوران کودکی‌اش می‌رود. ایتالیایی که در فاصله تولد راوی تا بازگشت او به آن، جنگ، فاشیسم، زندگی پارتیزانی و زندگی‌های زیرزمینی را پشت سر گذاشته است و راوی به دنبال آن است که ببیند از سرزمین آبا و اجدادی‌اش چه به جای مانده است. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: به او گفتم: «باید از ده بیرون زد. نظرهای دیگری را هم شنید. هوائی تازه کرد. در کانِللی فرق می‌کند. شنیدی که او هم گفت کانِللی جهنم است.» «مگر کافیه.» «به هر حال، این هم ابتکار عملی است. کانِللی دروازهٔ دنیاست. بعد از کانِللی نوبت نیتْزاست. بعد از نیتْزا هم آلسّاندریا. به تنهائی هیچ کاری از دست‌تان ساخته نیست.» نوتو آهی کشید و ایستاد. من هم درنگ کردم و پائین، درهٔ پهناور، را تماشا کردم. گفتم: «اگر می‌خواهی کاری صورت بدهی باید با دنیا رابطه داشته باشی؛ حزب‌هائی ندارید که برایتان کار کنند؟ نماینده‌های مجلس؟ آدم‌های خبیر؟ بحث کنید. همدیگر را پیدا کنید. در امریکا این طور کار می‌کنند. قدرت حزب‌ها از بسیاری از دهکده‌های کوچک مثل این درست می‌شود. مگر کشیش‌ها فردی کار می‌کنند. پشت‌شان شبکه‌ای یکدل از کشیش‌های دیگر است... چرا آن نمایندهٔ مجلس که در کانِه‌ره سخنرانی کرد دیگر برنمی‌گردد؟»