روزگاری جنگی بود

«روزگاری جنگی بود» اثر جان اشتاین بک نویسنده نام آشنای آمریکایی، درباره جنگ جهانی دوم است. او در این کتاب با نگاهی دقیق و ریزبینانه مسائل جنگ را مطرح می‌کند. مسائل انسانی، جسمی، روانی و عاطفی و ویژگی‌های فکری و رفتاری سربازان نقاط مختلف جهان. اشتاین بک در در سال ۱۹۰۲ در سالیناس کالیفرنیا زاده شد و در ۱۹۶۸ چشم از جهان فروبست. در ایران همگان او را با رمان‌هایش به ویژه «خوشه های خشم» می‌شناسند اما در سبک‌های متفاوت دیگری نیز قلم زده‌است که از آن جمله سبکی است که خود، آن را نمایشنامه-داستان کوتاه نامیده‌است و شناخته‌شده‌ترین نمونه این سبک در میان خوانندگان فارسی زبان کتاب موش‌ها و آدم‌ها است. حوزه دیگری که جان اشتاین بک به قدرت‌نمایی در آن پرداخته، وقایع‌نگاری است که برجسته‌ترین و شاید تنها نمونه آن در میان آثارش همین کتاب پیش رو است. این کتاب چنان که اشتاین بک خود نیز در دیباچه گفته‌است صرفا مجموعه‌ای از گزارشات یک خبرنگار جنگی نیست بلکه می‌توان آن را حاشیه‌نویسی بر رویدادهای جنگ خواند. حقیقت آن است که اشتاین بک با پیش فرض منفور بودن جنگ به سراغ مکان‌ها، رویدادها و افراد می‌رود و قصد دارد آنها را فارغ از فضای رسانه‌ای معمول این برهه به تصویر بکشد. در نظر اشتاین بک جنگ، جنگ است، نه افسانه و نه واقعیت محض بلکه شاید آمیزه‌ای از هردوی آنها. بخشی از کتاب را می‌خوانید: در درمانگاه که در طبقات پائین کشتی قرار گرفته، اتفاقاتی که احتمال دارد برای بسیاری از نیروها روی دهد، اکنون آغاز شده است. یک سرگرد پزشک بلوزش را در می آورد، آستین هایش را بالا می زند؛ دست هایش را با صابون سبزرنگ می شوید و پرستاری ارتشی پوشیده در لباس اتاق عمل در کنارش ایستاده و روپوش سفید دکتر را در دست دارد. سرباز ناشناسی که به آپاندیس خطرناکی مبتلا شده دست بر روی شکمی که پرستار دیگری موهای آن را تراشیده، گذاشته و ناله می کند. نور قدرتمندی تخت عمل را روشن می کند. پزشک دستکش های استریل را به دست می کند. پرستار ماسک را بر روی بینی و دهانش می بیند و او با قدم هایی سریع به سمت سربازی که روی تخت و زیر نور خوابیده می رود...