خاطرات پیر روشن ضمیر(فارس از مشروطه تا پهلوی)

محمدحسین استخر یکی از قدیمی‌ترین روزنامه‌نگاران و چهره‌های برجسته فرهنگی و سیاسی فارس در یکصد سال اخیر است که در سال ۱۳۰۶ ه.ق. (۱۲۶۷ش) در یکی از روستاهای بوانات فارس پا به عرصه وجود گذاشت .استخر پس از یک دوره فعالیت مطبوعاتی پر فراز و نشیب در سال ۱۲۹۷ ش. اقدام به انتشار روزنامه «استخر» نمود که انتشار آن تا چند دهه بعد ادامه یافت. پس از تشکیل وزارت دادگستری به‌مدت دوازده سال به مسؤولیت‌های قضایی در شهر‌های مختلف اشتغال داشت و پس از آن به اداره فرهنگ بازگشت و طی چند سال مدیریت موزه پارس شیراز را بر عهده گرفت. محمدحسین استخر به‌عنوان چهره‌ای شاخص پس از ۱۳۳۲ ش. به نمایندگی مردم شیراز در مجالس دوره ۱۸ و ۱۹ انتخاب شد و طی دوران نمایندگی کوشید که مسؤولان دولتی را متوجه نارسایی‌ها و عقب ماندگی‌های فارس نموده و در جهت رفع آن تلاش نماید. پس از پایان دوران نمایندگی مجلس، وی فعالیت مطبوعاتی خود را دنبال کرد و سرانجام در مهرماه ۱۳۴۸ ش. در شیراز درگذشت. استخر در کنار فعالیت‌های مطبوعاتی به تدوین و انتشار چند اثر از جمله: ۱. پیشوایان فکر، ۲. روابط ایران و عرب قبل از اسلام، ۳. فرهنگ اسلام، ۴. چهار مقاله (تاریخ تصوف)، ۵. مظاهر محمدی، ۶. میهمانی‌ها و پذیرایی‌های شاهانه، ۷. مجموعه یادداشت‌های رضاشاه اقدام کرد. شیوه نگارش خاطرات فوق، روایی و داستانی است و بیانگر سبک و شیوه ادبی رایج دهه‌های نخستین سده معاصر است. دوره زمانی خاطرات استخر که مشتمل بر روایات و رویدادهای فارس و شیراز است، تحولات فارس را طی دو دهه پایانی عمر سلسله قاجار، از شروع جنبش مشروطیت تا ظهور سلسله پهلوی را در بردارد و سیمای سیاسی‌ـ‌اجتماعی فارس ‌را در آستانه قرن بیستم منعکس می‌سازد و به‌طور قطع و یقین می‌تواند ضمن تبیین تاریخ تحولات معاصر فارس، دستمایه‌ای غنی برای پژوهش و مطالعات فارس‌شناسی در سده اخیر باشد. این کتاب به‌کوشش مسعود شفیعی سروستانی تدوین شده است.