«سرگذشت شاهزاده خانم ایرانی» نوشته زهرا تاج‌السلطنه (۱۳۱۵-۱۲۶۱) از شاهزادگان قاجار و دختر ناصرالدین شاه قاجار است. این کتاب همراه با نوشتارهایی پیرامون این کتاب و تاج‌السلطنه از مسعود کوهستانی‌نژاد (۱۳۴۲) است.
این کتاب که به نوعی زندگی‌نامه یا شرح خاطرات این شاهزاده قاجاری است، تصویری از این دوره از تاریخ ایران و دربار حاکم بر آن را ارائه می‌دهد. در این کتاب همچنین می‌توان دیدگاه‌ها و نقطه‌نظرهای ویژه نگارنده را دید.
در بریده‌ای از کتاب می‌خوانیم:
«جهان افروز خانم سری حرکت داده و گفت: «خواهر عزیز فرضاً من با سایر خانم‌ها رفت‌و‌آمدی هم کردم از این رفت‌و‌آمدها چه نتیجه می‌توان گرفت؟ شما که می‌دانید در محفل ما زنان ایرانی، صحبت‌های مفید و نافع کمتر است و غالب گفت‌وگوها مربوط به خرافات و موضوعاتی است که زبان از شرح آن خجلت دارد بنابراین بالفرض آمدورفتی هم به میان بیاید، جز کسالت روحی و فکری نتیجه نخواهد داشت!
زن‌های ایرانی این تربیت اجتماعیه را ندارند و در میان آنها کسی هم به فکر اصلاح احوال اجتماعی زنانه نیست و مردها هم نمی‌توانند مصلح جامعه زن باشند زیرا اصلاح، فرع این است که درست و صحیح به عوائد و اخلاق زن آشنا باشند و بدانند مفکوره زن تا چه درجه قابل نشو و نما برای ترک اخلاق ذمیمه و اتخاذ رویه حسنه است. شنیدم یکی از علما که مرجع تقلید فرقۀ ناجیه شیعه است در مسأله علمیه خود کتاب حج و کتاب حیض را ننوشته است و در جواب معترض فرموده‌اند: من تا به مکه نروم کتاب حج نمی‌نویسم و چون زن نیستم در باب حیض فتوایی نخواهم داد.
ملاحظه کنید، چقدر انصاف این عالم بزرگ روحانی، قابل تقدیس و تعظیم است. بنابراین خانم عزیزم باید از میان جامعۀ زن‌ها نابغۀ فاضله‌ای ظهور کند و قبلاً به وسیله تحریرات گرم و معتدل، زمینه تشکیلات اجتماعی محافل را بریزد تا قهراً و تدریجاً وسائل تربیت اجتماعی زن‌ها تدارک شود.»
