پابرهنه‌ها

«پابرهنه‌ها» رمانی نوشته زاهاریا استانکو (۱۹۷۴-۱۹۰۲)، شاعر، روزنامه‌نگار و نویسنده رومانیایی با ترجمه‌ای از احمد شاملو است. استانکو این کتاب را در سال ۱۹۴۷ تا ۱۹۴۸ نوشت و در کمتر از دو سال به سی زبان ترجمه شد و موفقیت بزرگی برای نویسنده به ارمغان آورد. «پابرهنه‌ها» به نوعی زندگی‌نامه شخصی استانکو و روایتگر زندگی دشوار طبقات فرودست جامعه اروپای شرقی و کشور رومانی در روزگار نویسنده است. احمد شاملو، در مقدمه‌ای که بر ترجمه این کتاب نوشته است آورده: سرگذشت، به شکل روایت متکلم نوشته شده است و با ساختمان هندسی خود قدم به قدم به یاری تصویرهائی از واقعیت که از صافی حساسیت کودکانه‌ی داریه‌ی پنج ساله گذشته است شکل می‌گیرد. این تصویرها واقعیاتی است از زنده‌گی در آبادی‌های فقرزده‌ی جلگه‌ی دانوب در طول نخستین دهه‌های قرن ما، که با فشرده‌گی و قدرت ابلاغی حیرت‌انگیزِ رُشد فکریِ قهرمان کوچولوی کتاب را در طول دوره‌ئی پُرآشوب و ناهموار تعقیب می‌کند. زمینه‌ی سرگذشت، زنده‌گانی آبادی‌های منطقه‌ئی است در ساحل دانوب، پیش از جنگِ اول جهانی: پریشانی دهقانان و جهش‌هائی که در زمینه‌ی تاریخی ملتی از این پریشانی‌ها ناشی می‌شود و جهش‌هائی در زمینه‌ی اخلاق و روانشناسی که منشأء آن همین جهش‌های تاریخی است. ــ اعتراض‌ها و سرکوب شدنِ اعتراض‌ها، و روزهای پس از سرکوبی، که خود دوره‌ی تغییراتِ عمیق دیگر است در همه‌ی فضا و چارچوبی که اعتراض در آن صورت پذیرفته؛ علل و شدت درجه‌ی اعتراض‌ها که در بسیاری از فصول کتاب به طرزی ریشه در خویش قوام می‌گیرد: در دلِ زمستان، شیارِ باریک و عمیق، و جز این‌ها... پس از آن، درگیری‌ها و جنگ‌های ۱۹۱۲ تا ۱۹۱۳ است و اشغال سرزمین به وسیله‌ی آلمانی‌ها (۱۷ـ ۱۹۱۶) و مسائل ناشی از آن. پس فقط مسائل سال ۱۹۰۷ نیست که ردِپای خود را در خاطره‌ی مافوقِ حساس و شکل‌پذیرِ داریه باقی گذاشته است. شاملو در پایان مقدمه‌اش می‌نویسد: اولین بار که این کتاب را خواندم با خود گفتم:کاش این زندگی‌نامه‌ی من بود!