به دیگر سخن

«به دیگر سخن» نوشته جومپا لاهیری (۱۹۶۷)، نویسنده هندی-آمریکایی برنده جایزه ادبی پولیتزر است. این کتاب زندگی‌نامه خودنوشت نویسنده در سفر به ایتالیا و آموختن زبان ایتالیایی است. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: هر زبانی متعلق به جای خاصی است. می‌تواند مهاجرت کند، می‌تواند منتشر شود، اما معمولاً با یک جغرافیای خاص، و یک کشور، گره خورده است. ایتالیایی اساساً به ایتالیا تعلق دارد و من در یک قاره‌ی دیگر زندگی می‌کنم که به‌راحتی با آن روبه‌رو نخواهد شد. به دانته فکر می‌کنم، که برای حرف زدن با بئاتریس نُه سال انتظار کشید. به اووید فکر می‌کنم که از رم به یک مکان دور تبعید شد. به یک پاسگاه زبانی، در محاصره‌ی صداهای بیگانه. به مادرم فکر می‌کنم، که در امریکا شعرهای بنگالی می‌نویسد. تقریباً پنجاه سال است که از آن‌جا بیرون آمده است، و نمی‌تواند یک کتاب به زبان خودش دست بگیرد. به یک معنا، من دچار یک تبعید زبانی هستم. زبان مادری‌ام، که بنگالی است، در امریکا زبان بیگانه است. وقتی در کشوری زندگی کنی که زبان خودت در آن بیگانه است، یک حس همیشگی بیگانگی با تو همراه می‌شود. تو به یک زبان مرموز غریبه صحبت می‌کنی، که هیچ ارتباطی با محیط اطراف ندارد، فقدانی که درون تو یک فاصله ایجاد می‌کند. در مورد من یک فاصله‌ی دیگر هم وجود دارد، یک مناقشه‌ی دیگر. من بنگالی هم خوب نمی‌دانم. نمی‌توانم این زبان را بخوانم، یا حتی بنویسم. لهجه دارم و بدون اقتدار حرف می‌زنم و بدین ترتیب همیشه بین من و آن یک جدایی وجود دارد. در نتیجه، وقتی زبان مادری‌ام را در نظر می‌گیرم، تناقض دارد، اما در نظر خودم هم گاهی بیگانه می‌آید. همین‌طور برای ایتالیایی هم تبعید جنبه‌های مختلفی دارد. تقریباً همین‌که با هم رو‌به‌رو شدیم، من و ایتالیایی از هم جدا بودیم. آرزوی من احمقانه به‌نظر می‌رسید و هنوز هم آن را حس می‌کنم.