سال‌های سگی

«سال‌های سگی» نوشته ماریو بارگاس یوسا (۱۹۳۶)، نخستین رمان منتشرشده داستان‌نویس ومقاله نویس پرویی برنده جایزه نوبل ادبیات است. یوسا یکی از معتبرترین نویسندگان نسل خود در آمریکای جنوبی است. این کتاب در فضای یک مدرسه نظامی روایت می‌شود و با توجه به اینکه یوسا خود مدتی در چنین مدرسه‌ای درس خوانده، شاید نگاهی به گذشته خودش در آن دوران در عنوان کتاب نمود پیدا کرده است. این مدرسه نظامی از سویی نماد کل کشور پرو و ساختار اجتماعی آن است و یوسا در این کتاب به مانند برخی دیگر از آثارش به نقد این جامعه و حاکمان گاه نظامی آن می‌پردازد. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: کابا نتوانست صدا را تشخیص دهد. حیاط را نگریست. در نور ضعیف چراغ‌های پیرامونِ میدانِ سان، که میان آسایشگاه‌ها و زمین علفزار قرار داشت، جنبنده‌ای به چشم نمی‌خورد. سه ساختمان سیمانی، که آسایشگاه دانش‌آموزان سال پنجم بود، زیر مهِ انبوه، محو و غیرواقعی به نظر می‌رسیدند. بیرون رفت و چند لحظه‌ای، پشت به دیوار آسایشگاه، ایستاد. حالا روی هیچ‌کس نمی‌توانست حساب کند. حتی جاگوار در امان بود. حسرت دانش‌آموزانی را می‌خورد که در خواب بودند، حسرت سرگروهبان‌ها و حسرت سربازانی را که در آسایشگاهای‌شان، آن سوی استادیوم، غرق خوب بودند. می‌دانست که اگر راه نیفتد از ترس جانش گرفته می‌شود. فاصله را برآورد کرد: می‌بایست از حیاط و میدان سان می‌گذشت؛ سپس، در پناه سایه‌های علفزار، از کنار سالن غذاخوری، دفاتر ستاد و آسایشگاه افسران عبور می‌کرد؛ و سرانجام از حیاط دیگری می‌گذشت، که کوچک بود و کف آن سیمانی و رو به روی ساختمان کلاس‌ها قرار داشت. خطر در آن‌جا تمام می‌شد، چون گشتی‌ها تا آن‌جا نمی‌رفتند. سپس راهِ بازگشت به آسایشگاه آغاز می‌شد. دلش می‌خواست اراده و تخیلش را از دست می‌داد و درست چون ماشینی کور نقشه را اجرا می‌کرد. گاهی روزهای متوالی دنبال کاری را می‌گرفت که از پیش برایش تدارک دیده بودند و بی‌آن‌که بیندیشد به انجامش می‌رساند. این بار فرق داشت. آنچه امشب رخ می‌داد بر او تحمیل شده بود. ذهنش به طور غیرمعمول خوب کار می‌کرد و به‌خوبی آگاه بود که چه می‌کند.